YENİ NESİL KÜTÜPHANECİLİKTE İBB MODELİ: ADİL ERİŞİM VE SOSYAL KATKI
- TKD Istanbul Subesi
- 7 Eki
- 2 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 8 Eki
Kent ve Kütüphane Entegrasyonu: Üçüncü Mekân Rolü
Kütüphanelerin "üçüncü mekân" rolünü güçlendirmek ve dezavantajlı mahallelere erişim konuları, aslında bizim için yeni bir gündem değil; uzun süredir üzerine çalıştığımız ve adım adım hayata geçirdiğimiz bir süreç. Biz İBB olarak kütüphanelerimizi yalnızca kitap ödünç verilen veya ders çalışma ihtiyacını karşılayan mekânlar olarak görmüyoruz. “Kültürün, sanatın, kitabın ulaşmadığı yer kalmayacak” anlayışıyla yola çıktık. Yeni nesil kütüphanecilikle kültürün ve bilginin paylaşım mekânlarını çoğaltıyoruz.
Kütüphanelerimizin dermesi edebiyattan siyasete, felsefeden sanata, bilişimden kişisel gelişime kadar geniş bir seçkiden oluşuyor. Bilgiye ve kültürel faaliyetlere erişimin kamusal hak olduğuna inanıyoruz ve bu hakka dayalı olarak ücretsiz, herkesin katılımına açık etkinlikleri İstanbul’un her noktasına ulaştırıyoruz.
Bu çerçevede kütüphanelerimizi çok işlevli yaşam mekânları olarak tasarlıyoruz:
● Fiziksel Dönüşüm: Sesli ve sessiz çalışma bölümleri, sergi ve etkinlik alanları, çocuk bölümleri gibi farklı işlevleri bir arada sunuyoruz. Böylece kütüphaneler, her yaş grubunun sosyalleşebildiği, öğrenebildiği ve kendini geliştirebildiği kamusal alanlara dönüşüyor.
● İhtisas ve Ağ: Kütüphanelerimiz, kentin farklı ihtiyaçlarına yanıt verecek şekilde ihtisas alanlarına ayrılıyor: Araştırmacılar için Atatürk Kitaplığı ve İPA İstanbul Kitaplığı, sanatseverler için Naile Akıncı ve Cendere Sanat Kütüphaneleri gibi zengin bir kütüphane ağı kurmuş oluyoruz.
● Kent Belleği: Yaptığımız en önemli işlerden biri, İBB Miras’ın titiz çalışmasıyla restore edilen tarihi yapıları kütüphane olarak kente kazandırmak. Feshane’deki Naile Akıncı, Bulgur Palas, Baruthane ve Afife Batur kütüphaneleriyle hem tarihi mekanları dönüştürüyor hem de kent belleğini canlı tutuyoruz.
Dezavantajlı Mahallelere Adil Erişim Stratejisi
Dezavantajlı mahallelere erişimde ise İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) ihtiyaç haritalarını dikkate alarak hareket ediyoruz. Nüfus yoğunluğu, eğitim kurumlarına uzaklık, sosyal yardım alan haneler gibi verileri değerlendirerek kütüphane lokasyonlarını belirliyoruz. Sosyal imkanların sınırlı olduğu bu bölgelerde yeni nesil kütüphaneler açıyor, çocuk ve gençlerin yalnızca ders çalıştığı değil, sosyal ve kültürel beceriler geliştirebilecekleri alanlar oluşturuyoruz. Böylece İstanbul’un merkezinde sunulan olanakları, mahalle ölçeğinde adil ve eşit biçimde kentlilere ulaştırıyoruz.
Sonuç olarak; İstanbullular ister Arnavutköy’de olsun ister Beşiktaş’ta aynı dinletilere, atölyelere, söyleşilere erişebiliyor ve kentin her köşesinden insanlar için kütüphaneler, yaşam alanı, sosyalleşme mekânı ve kültür-sanat merkezi haline geliyor.
Kullanıcı Katılımı ve Kamusal Hizmetler
Kullanıcı Katılımı: Kütüphanelerimizde yüz yüze iletilen öneriler, 153 hattı, web sitesi, İstanbul Senin uygulaması, e-posta ve sosyal medya aracılığıyla bize ulaşan görüş, talep ve eleştiriler düzenli olarak değerlendiriliyor ve hızlıca yanıtlanıyor. Tüm kanallardan aldığımız dönütlerden geleceğe ilişkin politika belirlerken faydalanıyoruz.
Kamusal Hizmet Örnekleri:
Eğitim Desteği (YKS/LGS ve İBB Sınav): Gençlerimizi desteklemek adına 4 yıldır yüz binlerce YKS ve LGS soru bankası kitabını ücretsiz dağıtıyoruz. Ayrıca öğrencilerimiz, İstanbul Senin uygulamasındaki İBB Sınav uygulamasıyla 50.000 sorudan oluşan soru bankasına ücretsiz ulaşabiliyorlar.
Kitap Bağışı: Kamusal hizmetlerimiz İstanbul dışını da kapsıyor. 2019–2025 arasında kurumlara 300.000 kitap bağışladık; sadece 2025’in ilk 9 ayında 59 farklı ile 80.000 kitap bağışı yaptık.
Acil Durum Desteği (Gezici Kütüphane – Deprem Bölgesi 2023): 2023 deprem felaketinin ardından 15 Mart itibarıyla İBB Kültür Gezici Kütüphane ile sahaya çıktık. Toplam 104 etkinlik düzenleyerek 6.967 çocuğa ulaştık, 14.474 kitap ödünç verdik.
Sosyal İmkanlar: 2022’den itibaren okuyucularımıza, kütüphanelerimizde ücretsiz çay ve su ikram ediyoruz.
800.000’i aşan üye sayımızın yarısını oluşturan 7–30 yaş arasındaki gençlerin içinde bulundukları zorlukların farkındayız. Onlara destek olmak için yürüttüğümüz çalışmalarla, yalnızca bugün değil, gelecekte de yanlarında olmayı amaçlıyoruz. Onlar için çalışmaya devam edeceğiz.
(MARUF 25 / Bir Kamusal Alan Olarak Kütüphaneler Panelinde Sunulmuştur)